- અષ્ટછપ્પ કવિ શ્રી પરમાનંદદાસજીનો અને ઘણા વૈષ્ણવોનો બ્રહ્મસંબંધ શ્રી મહાપ્રભુજીના શિષ્યોની 84 વૈષ્ણવ કથાઓ અને શ્રી ગુસાઈનજીના શિષ્યોની ૨૨ વૈષ્ણવ કથાઓમાંથી
- વિજયનગરના કૃષ્ણદેવરાય, શ્રી મહાપ્રભુજીના દર્શન માટે અહીં આવ્યા હતા અને ફરી એક વાર તેમનો કનકભીષેકમ કર્યો.
પ્રભારી શ્રી વલ્લભકુલ ગોસ્વામી શ્રી શ્યામ મનોહરજી મહારાજ (કાશી) ના આદેશથી આ બૈથકજીમાં મુખ્ય દર્શનની કોઈ ફોટોગ્રાફી અથવા વિડિઓની મંજૂરી નથી.
ખૂબ જ નાની ઉંમરે શ્રી મહાપ્રભુજીએ પંડારપુરમાં શ્રી વિઠ્ઠલનાથજીના મંદિરની મુલાકાત લીધી હતી. શ્રી વિઠ્ઠલનાથજીએ તેમને કહ્યું હતું કે તેઓ અહીં જ ગૃહસ્થાશ્રમનું પાલન કરે જેથી તેઓ તેમના પુત્ર તરીકે જન્મે. આપેલી સૂચનાને પગલે શ્રી મહાપ્રભુજીએ લગ્ન કર્યા અને બાકીનું જીવન અલાહાબાદથી થોડે દૂર આદેલના સુખદ એકાંત સ્થળે અને તેમના ત્રણેય યાત્રાઓ પૂર્ણ કર્યા પછી પસાર કરવાનું નક્કી કર્યું.
અહીં જ તેમને બિજો પુત્ર જનમ્યો હતો. તેમણે તેમને ભગવાનના રૂપ તરીકે ઓળખાવ્યા અને તેમનું નામ શ્રી વિઠ્ઠલનાથજી રાખ્યું જે પાછળથી શ્રી ગુસાઈજી તરીકે જાણીતા થયા.
શ્રી ગંગાજી અને શ્રી યમુનાજી ના નદીઓના સંગમ પર શ્રી મહાપ્રભુજી તેમના પરિવાર સાથે અહીં એક સાધારણ રહેઠાણમાં રહેતા હતા. તેમના કેટલાક શિષ્યો પણ તેમની સાથે અહીં સ્થાયી થયા હતા. તેમણે મોટાભાગનો સમય શ્રી નવનીત પ્રિયાજીની સેવામાં વિતાવ્યો હતો. એક દિવસ શ્રી મહાપ્રભુજીને ખબર પડી કે તેમની માતા શ્રી ઇલમમગરુજી પણ સેવા કરવાની ઇચ્છા રાખે છે. તેમ છતાં, પુષ્ટિમાર્ગના નિયમાનુસાર, બ્રહ્મસંબંધ વિના, તમે સેવા કરી શકતા નથી. વળી, શાસ્ત્રો અનુસાર પુત્રને માતાને બ્રહ્મસંબંધ આપવાનો કોઈ અધિકાર નથી. શ્રી મહાપ્રભુજી આ દ્વિધામાં હતા.
એક દિવસ, શ્રી મહાપ્રભુજી કેટલાક પંડિતો સાથે ગહન ધાર્મિક ચર્ચામાં હતા. ઉત્થપનનો સમય હતો પણ તે ચર્ચા અધૂરી છોડી શક્યા નહીં. તે સમયે શ્રી નવનીત પ્રિયાજીએ શ્રી મહાપ્રભુજીની માતાને વિનંતી કરી કે “તમે સ્નાન કરો અને પછી સેવા માટે આવો”. તેથી શ્રી ઇલમગરુજીએ શ્રી નવનીત પ્રિયાજીને વિનંતી કરી કે “કૃપાનાથ, મને શ્રી મહાપ્રભુજી દ્વારા સેવા માટે સ્નાન કરવાની પરવાનગી નથી. જો તે જાણ કરશે તો તે મને ઠપકો આપશે. ” શ્રી નવનીત પ્રિયાજીએ તેમને ખાતરી આપી કે “આ મારો આદેશ છે. શ્રી મહાપ્રભુજી તમને ઠપકો નહીં આપે. નાહી લો અને જલ્દી આવો”. પછી શ્રી ઇલમગરુજી સ્નાન કરી મંદિર ગયા.
શ્રી નવનીત પ્રિયાજીએ તેમનું બીજું રૂપ લીધું અને શ્રી ઈલમગરુજીના હાથમાં તુલસી આપી અને બ્રહ્મ સંબંધ મંત્રનો જાપ કરવા કહ્યું. તેણે તુલસી લીધી અને તેને બીજા સ્વરૂપના ચરણારવિંદને સમર્પિત કરી. તે સમયે શ્રી નવનીત પ્રિયાજીએ માતા પાસેથી ભટની માંગ કરી. શ્રી ઇલમગરુજીએ મોતીનો તેમને હાર પહેરાવ્યો, જે તેમણે પહેર્યું હતું. પછી શ્રી નવનીત પ્રિયાજીએ શ્રી ઇલમમગરુજીને આજ્ આદેશ આપ્યો કે “મને ઉથાપનનો ભોગ પ્રદાન કરો”.
તે ઉથાપન માટે ભોગ સામગ્રી લેવા ગયા હતા અને તે જ સમયે શ્રી મહાપ્રભુજી પણ સ્નાન કરી સેવા માટે આવ્યા હતા. તેમની માતાને સેવામાં જોઈને શ્રી મહાપ્રભુજીએ પૂછ્યું, "તમે આ શું કર્યું?" પછી શ્રી નવનીત પ્રિયાજીએ તેમને કહ્યુ, “મેં તેને બ્રહ્મસંબંધ આપ્યો છે”. શ્રી નવનીત પ્રિયાજીએ શ્રી મહાપ્રભુજીને બ્રહ્મસંબંધ કેવી રીતે આપ્યો તે વિશે સમજાવ્યું. તે પછી શ્રી મહાપ્રભુજી પ્રસન્ન થયા અને તેમની માતાને વિનંતી કરી, “તમે આનંદથી સેવામાં મારી સાથે જોડાઓ”. ત્યારથી તેમની માતાએ શ્રી નવનીત પ્રિયાજીની સેવા કરવાનું શરૂ કર્યું.
શ્રી મહાપ્રભુજીએ કીર્તન “પ્રગટ ભયે મારગ રીત દિખાયી” માં તેમની આદેલ ની દિનચર્યાનું સરસ રીતે વર્ણન કર્યું છે.
આદેલમાં રહીને શ્રી મહાપ્રભુજીએ શ્રીમદ્ ભાગવત પારાયણ ઘણી વાર કર્યું. તેમના મોટા પુત્ર શ્રી ગોપીનાથજીનો જન્મ આડેલમાં 1510 માં થયો હતો (વિક્રમ સંવત 1567). શ્રી ગોપીનાથજીને નાનપણથી જ શ્રીમદ્ ભાગવત પ્રત્યે પ્રેમ હતો, એટલો બધો કે શ્રીમદ્ ભાગવત પારાયણ પૂર્ણ કર્યા પછી જ તેઓ ભોજન કરતા. પરિણામે, ઘણી વખત, તે ઘણા દિવસો સુધી ભોજન કરી શકતા નહોતા.
શ્રી મહાપ્રભુજીએ આ જોઈને તેમને કૃપા કરી અને “શ્રી પુરુષોત્તમ સહસ્ત્ર” પુસ્તક લખ્યું, જે શ્રીમદ્ ભાગવતજીનો સારાંશ છે. આમાં ભગવાનનાં હજાર નામનું ચિત્રણ છે. શ્રી મહાપ્રભુજીએ શ્રી ગોપીનાથજીને વિનંતી કરી કે, “તમે દરરોજ આ સ્તોત્રનો પાઠ કરો. તેથી, તમને શ્રીમદ્ ભાગવત પરાયણનો લાભ મળશે ”. આ રીતે, શ્રી મહાપ્રભુજીએ ફરીથી તે દૈવી જીવો માટે કૃપા બતાવી, જેમણે તેમનો આશરો લીધો હતો.
ઘણા ખરા ગ્રંથના સિદ્ધાંત તેમજ શ્રી સર્વોત્તમજીના મોટાભાગના ઉપદેશો અહીં શ્રી મહાપ્રભુજી અને શ્રી ગુસાઈનજી દ્વારા બનાવવામાં આવ્યા હતા.
શ્રી મહાપ્રભુજીએ આદેલમાં વિતાવેલા વર્ષોમાં, પુષ્ટિમાર્ગમાં અસંખ્ય ઐતિહાસિક ઘટનાઓ બની. દાખલા તરીકે:
